Cellad Kara Ali’nin İstiklal Mahkemesinde 5216 Kişiyi astım dedi mi? Cellad Kara Ali diye birisi var mı?

Ankara İstiklal Mahkemesi’nde 5 bin 216 kişiyi asmış olduğu iddia edilen Cellat Kara Ali’yi gösterdiği iddiasıyla kullanılan resim İstiklal Mahkemesi hakimlerinden “Kel Ali” olarak malum Ali Çetinkaya’ya ilişkin. Kara Ali’nin (Ali Ağı) cellat olarak idam etmiş olduğu şahıs sayısıyla alakalı değişik iddialar bulunuyor sadece İstiklal Mahkemelerinde toplam idam edilen şahıs sayısı da bu rakamlardan oldukca uzak.

Sosyal medyada sıkça paylaşılan yukarıdaki görselde İstiklal Mahkemelerinin yüz binlerce kişiyi idama mahkum etmiş olduğu, Ankara’da sorumlu Cellad Kara Ali’nin tek başına 5 bin 216 kişiyi idam ettiğini dediği iddia ediliyor. Kullanılan görselin altında ise Kara Ali’nin Ankara’da, bir çok sakallı, cübbeli ve sarıklı alimler olan 5216 bireyin idam ipini çekmiş olduğu yönünde bir alıntıya yer veriliyor. Son kısımda ise “bir şahıs 5216 kişiyi idam ettiyse yüzlerce sorumlu celladın 8 sene devam eden bu zulüm mahkemelerinde ne kadar insanı idam ettiğini varın siz düşünün. Bulacağınız rakamın 6 haneli (100.000) olacağı şüphesizdir” deniliyor.

Cellad Kara Ali’nin bu şekilde bir açıklaması olup olmadığını araştırdığımızda Timetürk isimli sitedeki yazıda Kara Ali’nin Tanin Gazetesi’ne “Ben Ankara’da 6128 bireyin sehpada ipini çekmişim” söylediği yönünde bir bilgiyle karşılaşılıyor. Yani görseldeki iddiadan daha çok bir sayıyla karşılaşıyoruz. 5216, 6128 oluyor.

Cellat Kara Ali’yle alakalı, Kadir Mısıroğlu adıyla açılmış bir hesapta (fanatik hesabı) ise bu kere “Son Tevrat” isimli bir gazetede hatıralarını şu şekildeki yayınladığı belirtiliyor: “Bizim patronlar gerçek dışı söylüyor. O kadar cellatın arasında ancak benim Cellat Kara Ali olarak idam ettiklerimin sayısı, ancak benim sallandırdığım şahıs sayısı 5216’dır”.

Alıntıdan sonrasında sayfada idamların çokluğu sebebiyle ip kıtlığı yaşandığı iddiasına yer veriliyor.

Burada ise sayı tekrar 5216 oluyor. Yaptığımız araştırmada “Son Tevrat” diye bir gazetenin olmadığını da tespit ettik. Yine bir başka web sitesinde Kara Ali’nin 1950 senesinde Yeni Sabah Gazetesine anılarını anlattığı ve bu anıları Ali Yıldırım’ın “Dar Ağacında Kan Sesleri-Bir Celladın Anıları” isimli kitabına almış olduğu belirtiliyor. İddiaya gore kitapta oldukca ilgi çekici idam anılarına yer veriliyor:

“Ben celladım. Adam asıyorum. Tam 21 yıldır durmadan erkek asıyorum. Şimdiye kadar kaç şahıs mi astım? Bazen bunu kendi kendime oldukca sorar hesaplar yaparım. Binden fazla, bir ihtimal bin beşyüz. Kati rakamını bilmiyorum. Bu işe başladığım vakit bir defter edinmiştim. Astıklarımın adlarını, hüviyetlerini, suçlarını, son demlerini birer birer yazmıştım. Bir çoğunun resmini de elde etmiştim. Fakat uğursuz bir yangında hepsini kaybettim. Hepsi yandı, kendimi zor kurtardım”.

Anıların buradaki versiyonunda ise bin – bin 500 rakamını görüyoruz ve Ankara İstiklal Mahkemesinden asla bahsedilmiyor. Ankara İstiklal Mahkemesi 1920-1923 yılları içinde, İzmir İstiklal Mahkemesi de 1926’da, hatta kaynaklarda Delibaş İsyanında idamlarda vazife yapmış olduğu için 1950’deki röportaja kadar geçen sürenin 24-30 sene arası olması gerekiyor sadece Kara Ali’nin “21 senedir durmadan erkek asıyorum” ifadesi dikkat çekiyor.

Ayrıca buradaki anıların uzun uzun alıntılandığı bu kaynaktaki bilgiler, mühim idamlardan bahsetmesine karşın başka hiç bir kaynakta geçmeyen ayrıntılara yer veriyor. Kara Ali, İzmir Suikastı Davası sanıklarından İzmit Mebusu Şükrü Bey’in idamında bir kere ip, bir kere makara koptuğunu, Şükrü Bey’i üçüncü de asabildiğini anlatıyor:

“…Tekrar onu kaldırdığımız vakit Şükrü Bey bir of çekti ve “Yeter! Eziyet etmeyin fazla” diye inledi. Hissettiğim teessür pek büyüktü, “Allah hakkı için istemeden oldu bunlar Şükrü Bey” dedim, “Fakat merak etmeyin, üçüncü seferinde sizi oldukca huzurlu bir halde asacağım.” Makarayı yeniden yerine taktım. İp dercetmek için zaman yoktu. Adamcağızı fazla bekletip üzmemek için derhal Trabzon mebusu Hafız Mehmet Bey için hazırlamış olduğum yandaki sehpaya götürdüm, yeniden masaya çıkarıp ipi boynuna geçirdim, özen ile ilmiği taktım ve masaya tekmeyi vurdum. Çok şükür bu sefer bir şey olmadı. Daha ikinci sallanışta bacaklarına sarılıp onu aşağı doğru çektim. Beklediğim çat sesini duyunca rahatlayarak bıraktım. Hükmü idam infaz edilmiş ve Şükrü Bey artık ölmüş bulunuyordu”.

Peki Kara Ali diye biri harbiden var mı? Cellat Kara Ali adı internette arandığında 17. yüzyılda Osmanlı’nın meşhur cellatlarından birinin isminin de Kara Ali olduğu hatta Sultan İbrahim’i boğan şahıs olduğu iddiasıyla karşılaşılıyor.

Araştırma derinleştirildiğinde, İstiklal Mahkemeleriyle alakalı emin kaynaklarda ise Kara Ali değil Cellat Denizlili Ali veya Ali Ağı (Ağu) ismine rastlanıyor. Tüm iddiaların dayandırıldığı ismin Ali Ağı olduğu, Konya ve İzmir’de idamlarda vazife yapmış olduğu, İzmir Suikastının basına yansımaları üstünde üstüne doktora emek harcaması meydana getiren Ahmet Hilmi Balcı’nın tezinden anlaşılıyor. Balcı, Kara Ali’nin Ahenk Gazetesindeki haberlerde “Denizlili Cellat Ali” olarak adının geçtiğini ve İzmir’de kendisini tanıdıkları olan biriyle müzakere yaptığını anlatım ediyor. Dönemin basınında idamların Denizlili Ali ile özneleştirildiğini özetleyen Balcı, adı değişik şekillerde anılan celladın yaşamı ve anlattıkları mevzusunda mühim seviyede malumat eksiği bulunduğunu ve mevzunun tarihçiler tarafınca daha derinlemesine araştırılması icap ettiğini de belirtiyor.

Araştırma kararı ortaya çıkardığımız mühim bir tafsilat ise Kara Ali’yle alakalı haber ve paylaşımlarda kullanılan fotoğrafın İstiklal Mahkemesi hakimlerinden “Kel Ali” olarak malum Ali Çetinkaya’ya ilişkin olması. Çetinkaya’nın fotoğrafları bir oldukca kaynakta bulunuyor. O fotoğraflardan birinin Kara Ali için kullanıldığı görülüyor.

Kara Ali’ye ilişkin olduğu ve devrin gazetelerinden alındığı belirtilen tek resim ise idamlar sonrası röportajlarının yayımlandığı gazetelerde kullanılan aşağıdaki fotoğrafı.

Kara Ali’nin binlerce kişiyi idam etmiş olduğu iddiasının dayanak olarak kullanıldığı öteki iddia ise Ankara İstiklal Mahkemesinde on binlerce Türkiye’de ise yüz binlerce bireyin idam edilmiş olduğu bilgisinden oluşuyor. İstiklal Mahkemeleriyle alakalı resmi kayıtlar ve Prof. Dr. Ergün Aybars’ın çalışmalarına bakıldığında 1920-1923 arası ilk dönemde 1450-1500 bireyin idam edilmiş olduğu, ikinci dönemle beraber toplam 2 bin 75 bireyin idamının gerçekleştiği, yeniden bir çok asker kaçağı ortalama 5 bin bireyin idamının ise ertelendiği görülmektedir. Ankara İstiklal Mahkemesinin toplam doğrusu ertelenenlerle beraber verdiği idam sonucu sayısı ise 435.

Doğruluğu Ne? kadrosunun eriştiği Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi Dekanı Tarihçi Prof. Dr. Caner Arabacı, değişik cellat hikayeleri bulunduğunu sadece Cellat Kara Ali ismine rastlamadığını, rakamların da hakikatı yansıtmadığını söyledi. Arabacı, “Bu tür efsaneler çoğunlukla çıkıyor. İstiklal Mahkemeleriyle alakalı gösterilen eserler var sadece Türkiye Büyük Millet Meclisi, o devre tüm bunlar Meclis’e gelen belgeleri araştırmacıların erişimine açmıyor. Bu nedenle gerek mahkeme kayıtları gerekse rakamlar mevzusunda farklılıklar oluyor. Bu tür efsanelerin yayılmasının mühim bir nedeni de Meclis’in 99 sene geçişine karşın dosyaları erişime açmamasıdır” dedi.

Sonuç olarak bugüne dek meydana getirilen bilimsel niteliği olan çalışmalara ve arşivlere bakıldığında İstiklal Mahkemelerinde, iddia edilen sayıda bireyin idam edilmediği, rakamlar içinde oldukca büyük farklar olduğu, verilen kaynakların birbiriyle ahenkli olmadığı görülüyor. O devre verilen birtakım idam kararlarının siyasal vasıf taşıması sebebiyle bir oldukca toplumsal medya kullanıcısının Cellat Kara Ali olarak adı değiştirilen Denizlili Ali Ağı’nın tutarsız açıklamalarını Ali Çetinkaya’nın fotoğrafıyla beraber kullanarak, devrin gazete haberlerini günümüze kadar taşımış olduğu anlaşılıyor. Tarihçilerin günümüzde hala siyasal anlamda münakaşa mevzusu olan İstiklal Mahkemeleriyle alakalı gazete haberlerinden öte belgelere dayalı çalışmalarla mevzuyu aydınlatması gerekiyor.

Kaynaklar

TBMM İstiklal Mahkemesi Yayınları

https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/yayinlar.htm

İstiklal Mahkemeleri Bölümü-İslam Ansiklopedisi

https://islamansiklopedisi.org.tr/istiklal-mahkemeleri

Prof. Dr. Ergün Aybars’ın çalışmasıyla ilgili haber

http://bianet.org/bianet/siyaset/12143-80-yilin-utanc-listesi-idam-kurbanlari

Ahmet Hilmi Balcı’nın doktora tezi

https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp

Ali Çetinkaya (Kel Ali) ile ilgili haberler

https://www.yenisafak.com/politika/chpden-kel-ali-adina-park-318592

https://www.afyonzafer.net/gundem/ali-cetinkayanin-askerlik-anilari-yayinlandi-h140.html