ATATÜRK BİRA İÇİRDİ İDDİASINA CEVAP
-Mustafa Armağan “minik ideal ilk birasını tinsel babasının kucağında tadıyor“, “Mustafa Kemal Atatürk’ün misal nesil yetiştirme modeli buydu: Manevi kızına bira içirirken” benzer biçimde attığı tweetler mevzunun yeniden gündeme gelmesine yol açmıştı.
Fatih Tezcan da “4 yaşlarında kıza (Ülkü Adatepe) kucağında bira içiren, 11 yaşlarında kıza (Mina Urgan) şampanya içirip “Eli öpülecek kadar yaşlı değilim, sonrasında Çankaya’ya gelsene” diyen, 16 yaşlarında kızla (Zsa Zsa) nikâhsız ilişkiye giren bir şahsa İZİNDEYİZ diyebilen bir Parti için, Tutarlı bir soru!” benzer biçimde tweet atarak Mustafa Kemal Atatürk’ü tinsel kızına bira içirmekle suçlamıştı.
“Mustafa Kemal Atatürk Çocuklara Zorla Bira İçirdi” İddiası Sanıldığı Gibi Değil
Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk’ün 5 yaşındaki tinsel kızı Ülkü Adatepe’ye bira içirdiği iddiası fasılalar halinde paylaşılsa da, Mustafa Kemal Atatürk’ün Ülkü Adatepe’ye bira içirdiği iddiası zannedildiği şeklinde değil. Mustafa Kemal Atatürk, 5 yaşındaki tinsel kızı Ülkü Adatepe’ye hepimizin bilmiş olduğu ivarı alkol oranına haiz biradan değil; çocuk birası olarak bilinen, besleyici özelliği bulunan alkolsüz Şark Malt Hülasası içirmiştir. Gazi Orman Çiftliği’ndeki Bira Fabrikası açılışında Mustafa Kemal Atatürk’ün kucağındayken Ülkü Adatepe’nin Şark Malt Hülasası içtiğini yayınlayan resimler mevcuttur. Ülkü Adatepe de TRT’ye röportaj verdiği “Mustafa Kemal Atatürk’ten Anılar” isminde programda Mustafa Kemal Atatürk’ün kendisine bira içirdiğini anlatım etmiştir; ancak, Adatepe’nin bira atfı “malt içecek” olan Şark Malt Hülasasını ima etmiş olduğu düşünülmektedir.
Ülkü Adatepe Bira Mı Malt İçeceği Mi İçti?
Mustafa Kemal Atatürk’ün en minik tinsel kızı olan Ülkü Çukurluoğlu Adatepe (27 Kasım 1932 – 1 Ağustos 2012), bebekliğinden vefat etmiş olduğu 1938 yılına kadar Mustafa Kemal Atatürk’ün yanında Çankaya Köşkü’nde yaşamıştır. Zübeyde Hanım’ın evlatlık kızı Vasfiye Hanım ile Fransızca öğretmeni ve gar şefi Mehmet Tahsin Çukurluoğlu’nun kızı Ülkü Adatepe, Mustafa Kemal Atatürk’e yapmış olduğu ziyaretlerde yanında bulunmuştur. Bu ziyaretlerden biri de Gazi Orman Çiftliği’ndeki Bira Fabrikası açılışıdır.
Gazi Orman Çiftliği’ndeki (Bugünün Mustafa Kemal Atatürk Orman Çiftliği) Ankara Bira Fabrikası’nda Mustafa Kemal Atatürk’ün kucağındayken Ülkü Adatepe’nin Şark Malt Hülasası içtiğini yayınlayan resimler mevcuttur
Ülkü Adatepe, TRT’ye röportaj verdiği “Mustafa Kemal Atatürk’ten Anılar” isminde programda bu resimleri göstererek Mustafa Kemal Atatürk’ün kendisine bira içirdiğini şu şekildeki anlatmıştır (Ülkü Adatepe’nin TRT’ye verdiği röportajın yer almış olduğu video kaydının TRT Arşivi’nden silmiş olduğu görülmektedir):
Ülkü Adatepe de TRT’ye röportaj verdiği “Mustafa Kemal Atatürk’ten Anılar” isminde programda Mustafa Kemal Atatürk’ün kendisine bira içirdiğini anlatım etmiştir; ancak, Adatepe’nin bira atfıyla “malt içecek” olan Şark Malt Hülasasını ima etmiş olduğu düşünülmektedir.
Fotoğrafta Mustafa Kemal Atatürk’ün tinsel kızı Ülkü Adatepe’nin elinde bir şişe olduğu görülüyor. Ancak, sanılanın aksine bu alkol içeren bira şişesi değil, bahse mevzu dönemde küçüklere besleyici özelliğinden ötürü, gebe hanımlara da süt artırıcı olduğu iddiasıyla içirilen “çocuk birası” olarak da bilinen “Şark Malt Hülasası” isminde içecektir. Şark Malt Hülasası ile biranın ham maddesi “arpa maltı”dır; aralarındaki ayrım içeriğindeki alkol oranıdır. Günümüzde hâlâ satışı meydana getirilen malt içecekler şeklinde yani.
Şark Malt Hülasası Osmanlı zamanında da Türkiye Cumhuriyeti zamanında da sıhhatli ve alkolsüz bir bira olarak eczanelerin baş köşesinde yer almaktaydı. “Çocuk birası” olarak bilinen “Şark Malt Hülasası”nın Tekel tarafınca sürdürülen üretimi 1989 senesinde durdurulmuştur.
Çocuk birası olarak bilinen “Şark Malt Hülasası”nın birayla aynı şişede satılmış olmasının bu karışıklığı yaratmış olduğu düşünülebilir:
Bira sanılan şişe!
Tekel Malt Hülasası şişesinin arka bölümünde yer edinen açıklamalar incelendiğinde, çocuklar için yiyeceklerden ilkin 1-2 çorba kaşığı tüketiminin önermiş olduğu görülmektedir:
“Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlğı’nın 11.11.1944 tarih ve 12/88 numaralı özgür satış ruhsatnamesini halzdir. Reçeteli ve reçetesiz satılabilir. Malt Hülasasının Terkibi: Maltoz % 2 gliserofosfat esansına göredir. Sureti İstimali: Çocuklar için: Yemeklerden öncesindenindede bir yada iki çorba kaşığı, Büyükler için: Yemeklerden öncesindenindede bir kahve fincanı”
Şark Malt Hülasası’yla beraber verilen reçeteye benzer etikette ürün ile alakalı şunlar yazılıymış:
“Nekahette bulunanlar için pek değerli ve Anemi, Kloroz, Albüminuri, Fosfatüri, Dispepsi, Siyatik ve Umumi Zafiyette büyük yararları olan bir devadır. Çocukların dişlerinin kolayca çıkmasına, kemiklerinin kuvvetlenmesine, çocuk emziren annelerin sütünün çoğalmasına yardım eder. Çocuklara: Yemeklerden öncesindenindede bir yada iki çorba kaşığı, büyüklere: yiyeceklerden öncesindenindede bir kahve fincanı…”
Mustafa Kemal Atatürk Orman Çiftliği’ndeki bira bahçesindeki evlatları yayınlayan fotoğraf, bahse mevzu dönemde evlatların alkolsüz malt hülasasını içtiği ve bu durumun da oldukça düzgüsel karşılandığını gösteriyor:
Fotoğrafın altında yer edinen not şöyleki:
“Mustafa Kemal Atatürk Orman Çiftliği’ndeki bira bahçesi, besleyici olduğu gerekçesiyle, evlatların bile bira içmeye teşvik edildiği, orta sınıftan ailelerin devam etmiş olduğu bir mekândır. Fotoğrafta N.Ör. Hanım (sağda, ortada) ve ailesi bira bahçesinde”
Bahse mevzu dönemde biranın besleyici hususi durumunun vurgulandığı görülüyor. Mart 1934 tarihindeki bir neşriyatta biranın besleyici kıymeti şöyleki vurgulanmış:
Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığının (fermantasyona uğramamış) malt içeceğinin caiz olduğu yönündeki fetvası şu şekildedir:
“Malt; buğday, arpa şeklinde tahılların çimlendirilip kurutulmuş şeklidir. Bunun öğütülmesiyle elde edilmiş malt unu, birtakım gıdalarda ve ekmekçilikte katkı maddesi olarak kullanılır. Ayrıca sıcak su arasında bekletilip şekerlenmesi sağlanan bu undan malt içeceği elde edilir. Bu haliyle sarhoş edici özelliği olmadığından maltın kullanılmasında ve bundan üretilen içeceğin tüketilmesinde bir mahzur yoktur. Ancak fermantasyona uğraması niteliğinde bu içecek, biraya dönüşeceğinden içilmesi helal olmaz. Dolayısıyla düzgüsel kullanım süresi geçmiş, köpürme olmuş veya tadında bariz bir ekşime gerçekleşmiş olan malt içeceğinin tüketilmesi caiz değildir.”
