İSMET İNÖNÜ "HARF DEVRİMİNİ DİNİN TOPLUM ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİ ZAYIFLATMAK AMACIYLA YAPTIK" DEDİ İDDİASINA CEVAP

Harf devriminden hazzetmeyen kitleler tarafınca reel kabul edilip paylaşılsa da, bu laf İsmet İnönü’ye ilişik değildir. Anılan laflara ilişik kaynak olarak İsmet İnönü’nün Hatıralar isminde kitabının 2. cildinin 223. sayfası gösterilmiş. İsmet İnönü’nün hatıratını meydana getiren bu kitap, Bilgi Yayınevi tarafınca 1985 senesinde iki cilt, 2006 senesinde ise tek cilt olarak yayınlanmıştı. Tek ve çift cilt olarak piyasaya çıkan bu eserin alakalı sayfaları (223 ve 485) incelendiğinde İsmet İnönü’nün bu veya benzer algılama gelebilecek bir anlatım kullandığına yönelik herhangi bir atıf görülememektedir.

2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün Harf İnkılâbıyla yeni nesillerin geçmişle, milletimizin Arap-İslâm dünyasıyla bağını koparmanın ve dinin camia üstündeki tesirini azaltmanın hedeflendiğini belirten (aşağıdaki metinde ve resimde yer alan) ifadeleri dediği iddia edilmektedir:

“Harf devriminin tek amacı ve hattâ en mühim amacı okuma yazmanın yaygınlaşmasını sağlama değildir. Devrimin temel gayelerinden biri yeni nesillere geçmişin kapılarını kapamak, Arap-İslâm dünyası ile bağı koparmak ve dinin camia üstündeki tesirini zayıflatmaktı. Yeni nesiller eski yazıyı öğrenemeyecekler, yeni makale ile çıkan eserleri de hepimiz denetleyecektik. Din eserleri eski yazıyla yazılmış olduğu için okunmayacak, dinin camia üstündeki tesiri azalacaktı (Kaynak: İ. İnönü. Hatıralar C. 2, s. 223)”

İsmet İnönü’ye Atfedilen Harf Devrimi Hakkındaki Eleştirel Sözler Kendisine Ait Değil

“İnternette yazıyorsa doğrudur” mantığıyla hareket eden ve Harf İnkılâbından hazzetmeyen kitleler tarafınca reel kabul edilip paylaşılsa da, bu laf İsmet İnönü’ye ilişik değildir.

Anılan laflara ilişik kaynak olarak İsmet İnönü’nün Hatıralar isminde kitabının 2. cildinin 223. sayfası gösterilmiş. İsmet İnönü’nün hatıratını meydana getiren bu kitap, Bilgi Yayınevi tarafınca 1985 senesinde iki cilt, 2006 senesinde ise tek cilt olarak yayınlanmıştı. Tek ve çift cilt olarak piyasaya çıkan bu eserin alakalı sayfaları (223 ve 485) incelendiğinde İsmet İnönü’nün bu veya benzer algılama gelebilecek bir anlatım söylemediği görülmektedir. 2006 basımında ise alakalı paragraf 485. sayfada yer almaktadır. İsmet İnönü Vakfı’nın yapmış olduğu açıklamada iki-ciltlik eserin ikinci cildinin 221. ve birleştirilmiş halinin 483. sayfalarından başlayarak, İnönü’nün Harf Devrimi ile alakalı anılarına/düşüncelerine yer verdiği “Harf İnkılabı 1928” başlıklı bölümün tamamına ulaşılması mümkün. İçeriğin tümü okunduğunda İslam dini ve kültürü alanında bir eleştiriye rastlanmamıştır. Ayrım din üstünden değil Arap dili-Türk dili üstünden yapılmaktadır. İnönü’nün dediği iddia edilen içeriğe benzer bir paragrafa ise rastlanmamaktadır.

İsmet İnönü’nün Hatıralar adlı kitabında Harf Devrimi hakkındaki görüşlerine yer verdiği paragraflar şöyledir:

“Harf inkılabı bir okuma yazma kolaylığına bağlanamaz. Okuma yazma kolaylığı Enver Paşa’yı tahrik eden sebeptir. Ama, harf inkılabının bizde tesiri ve büyük faydası, kültür değişmesini kolaylaştırmasıdır. İster istemez Arap kültüründen koptuk. Arap kültürünün ve Arap dilinin tesiri hakkında, yeni nesiller bizim kadar fikir edinemezler. Bir misal olarak söylemek isterim: Benim çocukluğumda kültür sahibi adamlar, Türk dilinin kifayetsizliğinden, eksikliğinden meyus olarak bahsederlerdi ve bunun için cemiyet içinde hem Türk diye bir millet olarak Araptan ayrılığı kaldırmalıydık. hem de sağlam bir dile kavuşmak maksadıyla Arapçayı kabul etmeliydik, derlerdi. Yani vaktiyle devleti kurarken ve Türk dilini yaparken Arap dilini kabul etmek doğru olacaktı, görüşünü hararetle savunurlardı.

Anadolu’da ilk Türk devletini kuranların hepsi Türk beyi olarak devlet başına geçmişler ve milli hususiyetlerini muhafaza etmişlerdir. Sonra Osmanlılar devrinde, edebiyat vesilesiyle dil ihtiyacı genişledikçe sanatı Arap dili üzerinde işlemek hevesi milli kültürü zayıflatmıştır. Bizim devrimizde Latin harflerine geçmek Türk dilini ve milli kültürünü kurtarmak için esaslı bir etken olmuştur.”

İsmet İnönü Vakfı, Harf İnkılâbı hakkında paylaşılan sözlerin İsmet İnönü tarafından söylendiği iddialarını yalanlayan bir açıklama yayınlamıştı. İlaveten, Murat Bardakçı ve Orhan Bursalı da bu sözlerin İsmet İnönü’ye ait olmadığını aktaran köşe yazıları kaleme almıştı.

Bu şehir efsanesinin nasıl oluştuğuna dair bir araştırma yaptığımızda, ilk izlerine 2005 yılı içerisinde rastlanıldığı anlaşılıyor. İnternette ilk kez 2004 yılı Mart ayında “Batıya Baka Baka Battık” adlı bir Facebook sayfasında montaj bir görselle birlikte paylaşıldığı görülüyor. Yani, 2004 yılı öncesinde bu hurafeye dair internet aleminde tek satır iddia yok iken, ahlaksızlığı ilke edinmiş bir şahsın montajı ile birlikte İsmet İnönü’ye bu söz itham edilir hale gelmiş. Daha sonra da araştırmaktan ve teyit etmekten imtina etmeyi alışkanlık haline getirmiş sosyal medya kullanıcıları ile köşe yazarları sayesinde “gerçek” olarak addedilir hâle dönüşmüş.